نخل‌گردانی به مثابه متن آیینی

  چکیده روش‌شناسی تفسیری با تمایزگذاری میان پدیده‌های انسانی و طبیعی، بر این اصل استوار است که موضوع جامعه‌شناسی دین، بعد ذهنی و معنایی صورت‌های تجلی‌یافته دین در تاریخ، جامعه و رفتار انسان‌هاست. این الگو، بر خلاف الگوی اثباتی که به منشأ دین و کارکردهای آن در سطح کلان جامعه توجه دارد، به بررسی ماهیت نمادها و اعتقادات دینی و نقش آن‌ها در معنابخشی به زندگی فردی و اجتماعی می‌پردازد. پژوهش حاضر با رویکرد تفسیری کلیفورد گیرتز، به مطالعه موردی نخل‌گردانی در روستای ابیانه پرداخته، ضمن بهره‌گیری از دو روش توصیف مختصر و فربه مناسک، به بازنمایی معانی آگاهانه و نمادهای پنهان نخل اشاره می‌کند.  مهم‌ترین روش‌های جمع‌آوری اطلاعات در این مقاله، روش مشاهده مشارکتی، مصاحبه و روش کتابخانه‌ای است و نتیجه پژوهش، بیان می‌کند که نخل به مثابه تابوت امام حسین(ع) در بستر حیات اجتماعی و زندگانی مردم ابیانه، معنایی فراتر از آنچه در عالم واقع وجود دارد را با خود حمل می‌کند و نمادی از مفاهیم آزادگی، شفابخشی، رستاخیز و بازگشتی جاودانه به اصل واحد را به خود گرفته که در گذر زمان فرسوده نشده، بلکه عاملی برای حفظ تبار، بزرگداشت عناصر طبیعت و بازتولید تقدس اماکن مذهبی در پهنه باورها و مناسک شیعی بوده است. کلیدواژه ها نمادهای دینی؛ مناسک شیعی؛ رویکرد تفسیری گیرتز؛ معناکاوی؛ نخل؛ ابیانه مقدمه قرآن کریم، آداب و شعائر دینی را جزء ویژگی‌های همه امت‌ها می‌داند «لِکُلِّ أُمَّه جَعَلْنَا مَنْسَکًا هُمْ نَاسِکُوهُ» (حج: 67)؛ «ما برای همه [اقوام و جمعیت‌ها] محل مناسک و آیینی معین ساختیم که آن‌ها به جا می‌آورند». (تقی‌زاده داوری، 1388، ص78) در مطالعات انسان‌شناسی و جامعه‌شناسی دین، مطالعه شعائر و مناسک دینی، اه نخل‌گردانی به مثابه متن آیینی...ادامه مطلب

Ali - Reza Ayatollahiعلیرضا آیت اللهی : در دنیایِ واقعیِ علم جهانی ، اصل بر استناد و بنابر این ، و ازجمله ، به شهادت گرفتن سندهائی مکتوب است . در بین سندهای مکتوبدر باره تعزیه ایران ، که شاید تعداد آنان میلیاردی باشد ، البته سند هائی مفید اند که معتبر ، محقق و مثبت باشند . لیکن واقعیت آن است که بسیاری از سایر سندها نیز در هر حال باقی می مانند ؛ و تاثیرات احتمالا" منفی ، یا پاره ای منفی ، خود رانیز بر جای می گذارند ؛ و نمی توان از ثبت و ظبط و انتشار آنان احتراز کرد . به خصوص که هر سندی هرچقدر هم که غیر معتبر ومنفی باشد می تواند شامل نکات مثبتی هم باشد که نباید از بین بروند ؛ و در نتیجه حفظ و انتشار آن سند حد اقل دارای حسن عبرت آموزی آن است .با این وجود بر منتشر کننده است که به نحوی در چارچوب امر به معروف ونهی از منکر ؛ حتی الامکان به معرفی ، ارزشیابی و نقد اسناد مورد انتشارش نیز بپردازد ؛ و در این خصوص و تا آنجا که در توان دارد قصور نورزد و این مهم همان هدفی است که ما در ایجاد و ادامه این سایت داشته ایم ، دنبال کرده ایم و دنبال خواهیم کرد انشاء الله و به عونه .امیدواریم با اظهار نظرهای سازنده خود از یاری به این امر خیر دریغ نفرمائید . نخل‌گردانی به مثابه متن آیینی...ادامه مطلب

Ali - Reza Ayatollahiعلیرضا آیت اللهی :در دنیایِ واقعیِ علم جهانی ، اصل بر استناد و بنابر این ، و ازجمله ، به شهادت گرفتن سندهائی مکتوب است . در بین سندهای مکتوبدر باره تعزیه ایران ، که شاید تعداد آنان میلیاردی باشد ، البته سند هائی مفید اند که معتب نخل‌گردانی به مثابه متن آیینی...ادامه مطلب

  تعزیه و فلسفه آن (27) مبرزا محمد تقی نوری مجتهد صاحب نفوذ دوره فتحعلیشاه که تعزیه نامه های متعددی سروده در یکی از تعزیه های خود که از نخستین تعزیه نامه های « مهلت خواستن امام حسین » به شمار می رود این موضوع و فکر را آورده که ما به عنوان نمونه یخشی نخل‌گردانی به مثابه متن آیینی...ادامه مطلب

  تعزیه و فلسفه آن (28) محمد رفیع طباطبائی ( نظام العلماء ) محمد رفیع طباطبائی ( نظام العلماء ) که از علمای معروف دین در دوره ناصر الدینشاه و مظفرالدینشاه بود ، در سال 1322هجری - در سن 72 سالگی - کتابی بنام « مجالس حسینیه » در شرح حکمت مصائب و تعزیه نخل‌گردانی به مثابه متن آیینی...ادامه مطلب

  تعزیه و فلسفه آن (29) شبیه خوانی ( مذاکره ) نظام العلماء مذاکره وقایع عاشورا در تعزیه داری ( شبیه خوانی ) را وسیله توضبح راه حق و باطل دانسته و با اشاره به خود نوشته است که :« در میان اعمال خیر توسل به دامن مبارک حضرت سید الشهداء و مذاکره اوضاع و ا نخل‌گردانی به مثابه متن آیینی...ادامه مطلب

  تعزیه و فلسفه آن (30) غرض سیاسی تعزیه اینک بخشهائی از این رساله را به عنوان سند مهمی در فرهنگ نمایشی آن زمان بدون هیچ اظهار نظری در اینجا نقل می کنیم : متن کامل آن که تاریخ شیعه را در بر دارد در مجالس حسینیه نظام العلماء ( از صفحه 61 تا 77 ) چاپ 13 نخل‌گردانی به مثابه متن آیینی...ادامه مطلب

به گزارش خبرنگار تئاتر فارس، تعزیه منحصر به زمان خاصی نیست و می‌تواند در تمام سال روزانه اجرا داشته باشد. چرا که داستان‌های آن تنها مربوط به وقایع غم‌انگیز کربلا و عاشورا نیست. تعزیه در نوع شادی‌آور خود نیز وجود دارد که تاکنون مغفول واقع شده و اجرای نخل‌گردانی به مثابه متن آیینی...ادامه مطلب

در این روزگار بیش از اینکه تعزیه دیده باشیم، نامش را شنیده‌ایم و شناخت زیادی از آن نداریم، در این نوشته اطلاعاتی را از این هنر سنتی بدست می‌آورید. : تقریبا برای همه ما نام تعزیه و دهه اول محرم باهم گره خورده است، یکی علت است و دیگری معلول، هرجور حسا نخل‌گردانی به مثابه متن آیینی...ادامه مطلب

شب‌های ماه محرم یکی از بهترین زمان‌های اجرای تعزیه است و از سال‌های دور این رسم وجود داشته، امسال هم سیاوش طهمورث برای برپایی این رسم قدم برداشته است. : «ظهر عاشورا وقتی که آتش جنگ بالا می‌گیرد، عابس ‌بن شبیب شاکری یکی از یاران امام حسین رو به شوذب، نخل‌گردانی به مثابه متن آیینی...ادامه مطلب